ایران در شاخص دموکراسی اکونومیست ۲۰۱۶

منبع این مطلب اکونومیست

نویسنده مطلب: مترجم و ویراستار:  هوشنگ نورائی

بر اساس شاخص دموکراسی که واحد اطلاعاتی اکونومیست هر ساله تهیه می کند در اندکس۲۰۱۶ که در سال ۲۰۱۷ منتشر شده است، از میان  ۱۶۷ کشور رتبه ایران۱۵۴ ام بود۰ این رتبه ایران اندکی بیشتر از عربستان سعودی ولی کمتر از رتبه همسایگانش مانند افغانستان، پاکستان، ترکیه، آذربایجان، امارات متحده عربی و عمان است.

معیار های سنجش و مقایسه نسبتاً پیچیده و بر اساس «پروسه انتخاباتی و پولورالیسم»، «عملکرد حکومت»،  «مشارکت سیاسی»، «فرهنگ سیاسی» و «آزادی های مدنی» قرار دارند و هرکدام از این معیار های به  و جوه گسترده دیگری بستگی دارند. اکونومیست از دونوع تعریف رقیق و غلیظ از دموکراسی استفاده می کند و فراتر از معیارهای  رقیق پلی آرکی رابرت دال و همین طور متدولوژی «فریدوم هاوس» می رود.

فریدوم هاوس که دست به کار مشابهی در آمریکا می زند،  ازمفهوم  آزادی بجای دموکراسی استفاده می کند و کشورها را به آزاد، بخشاً آزاد و غیر آزاد تقسیم می کند. در مجموع بین ارزیابی های این دو مؤسسه همخوانی زیادی وجود دارد.

در گزارش  واحد اطلاعاتی اکونومیست نمره کشور ها از ۰ تا ۱۰ است هر چند این متدولوژی به جای معیار ساده وجود یا عدم وجود دموکراسی به یک اشل پیوسته  معتقد است و بین آزادی و دموکراسی هم تفاوت قائل است. نمره کلی از معدل  نمره هائی بدست می آید که هر کشور در آن ۵ مورد کسب کرده است.

متدولوژی اکونومیست از نقطه نظر سیاسی معتبر است ولی ممکن است  از نقطه نظر اقتصاد سیاسی توسعه  که  ایندکس توسعه انسانی و یا شرایط اقتصادی و تفاوت بین فقر و ثروت  درآن اهمیت ویژه ای دارد مورد ایراد قرار بگیرد. ولی موضوعاتی هم چون مشارکت زنان، درصد با سوادی، شکنجه، فشار دینی و نظامی، وضع اقلیت ها در پروسه سیاسی، ایجاد ترس و وحشت برای منتقدان، استقلال قضاوت و آزادی های گوناگون مدنی  از جمله ۶۰ موضوعی هستند که در ارزیابی از دموکراسی بکار گرفته شده اند. منابع اطلاعاتی اکونومیست را مؤسسات معتبر بین المللی تشکیل می دهند.

کشورها بر اساس نمره کلی ای که کسب می کنند به چهار دسته تقسیم شده اند:

طبقه بندی	نمره	تعداد کشورها
دموکراسی کامل	8-10	19
دموکراسی خدشه دار	6-7.99	57
رژیم هایبرید (دو رگه)	4-5.99	40
رژیم های اقتدارگرا	پائین تر از 4	51

 

تعداد کشورهای دارای دموکراسی کامل یا عمیق در سال ۲۰۱۶ ، ۱۹ کشور بود که از این ها  ۱۴  کشور در اروپای غربی اند،  و اروگوئه از آمریکای لاتین و موریتس از افریقا  هم در میان آنها قرار دارند. آمریکا که در سال ۲۰۱۵ در میان کشورهای دموکراسی کامل بود، در سال ۲۰۱۶  به کشورهای خدشه دار سقوط کرد. در رتبه های بالای دموکراسی خدشه دار به ترتیب کشور های ژاپن، ایالات متحده آمریکا، ایتالیا، کابو ورد، فرانسه، کره جنوبی ،  کوستاریکا و غیره قرار دارند. سه کشور اسلامی اندونزی، مالزی و تونس هم در میان کشورهای دموکراسی خدشه دار هستند. از نظر منطقه ای نمره متوسط کشور های خاورمیانه و شمال آفریقا 3.56 است که از همه مناطق دیگر و از جمله آفریقا با نمره  4.37  پایین تر است و در میان کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا  تنها تونس و اسرائیل نمره هائی بالاتر از ۶ دارند که در میان کشورهای دارای دموکراسی خدشه دار جا می گیرند. نمره متوسط جهانی در سال ۲۰۱۶ هم  5.52    بود .

رتبه و نمره ایران و کشورهای همسایه آن را در سال ۲۰۱۶ در جدول زیر می بینید:

 

کشور	رتبه	نمره از ۱۰
ایران	154	2.34
عربستان سعودی	159	1.93
افغانستان	149	2.55
پاکستان	111	4.33
ترکیه	97	5.04
کویت	121	3.85
آذربایجان	148	2.65
بحرین	146	2.79
عمان	141	3.04
قطر	135	3.18

 

 

این جدول نشان می  دهد که سخنان آیت الله خامنه ای در مورد حسرت مردم کشورهای همسایه و نزدیک به أمریکا نسبت به انتخابات ایران از اساس محکمی برخوردار نیست. حتی در رابطه با  پروسه انتخابات و پولورالیزم نمره ایران صفر بوده و از میان ۲۰ کشور خاورمیانه و شمال آفریقا رتبه ۱۶ ام را داشته است. اگر ایران را هم در میان کشور های افریقائی بگذاریم از میان ۴۴ کشور افریقا رتبه ۳۹ ام را پیدا می کند.

نمره ایران طی سالهای متمادی بین ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۵.

 

سال	2015	2014	2013	2012	2011	2010	2009	2008	2007	2006
نمره	2.16	1.98	1.98	1.98	1.98	1.94	—	2.83	—	2.93

 

نمره ها ی این شاخص نشان می دهند که طی ده سال گذشته ایران همیشه در رتبه های پایین و حتی از یکی از بدترین کشور های اقتدارگرای جهان بوده است. اندکی بهبودی در  نمره سالهای –۲۰۰۶–۲۰۰۸ احتمالا نتیجه دوران ریاست جمهوری خاتمی است که با جا افتادن محمود احمدی نژاد این نمره تنزل کرد. پس از دو سال ریاست جمهوری حسن روحانی نمره مجدداً بالا رفت ولی هنوز به درجه دوران خاتمی نرسیده و کماکان ایران در قعر اندکس مانده است.  در ارزیابی فریدوم هاوس هم برای سال ۲۰۱۵ مجموع نمره ایران ۱۷ از ۱۰۰ بود و آن را در ردیف کشورهای غیر آزاد می گذارد.

رتبه بعضی از کشورهای دیگر از میان ۱۶۷ کشور.

 

کشور	رتبه	نمره از ۱۰
نروژ	1	9.39
ایسلند	2	9.50
سوئد	3	9.39
آلمان	13	8.63
بریتانیا	16	8.36
ایالات متحده آمریکا	21	7.98
فرانسه	24	7.92
هندوستان	32	7.81
روسیه	134	3.24
چین	136	3.14
کره شمالی	167	1.08

 

نکته قابل توجه دیگر این است که از میان ۱۹ کشور دموکراسی کامل ۱۰ کشور و از ۵ کشور اول این شاخص هم ۴ کشور سلطنتی اند. این نشان می دهد که جمهوریت خود بخود بمعنی وجود دموکراسی و یا موفقیت دموکراسی نیست و کشورهای بمراتب بیشتری با آنکه جمهوری اند در ردیف کشورهای اقتدارگرا قرار دارند. بنابر این اضافه شدن جمهوری در عنوان «جمهوری اسلامی ایران» خصلت سرکوبگرانه رژیم را در ایران  نمی پوشاند.

 

https://www.tribunezamaneh.com/archives/125804